Marx eta Engels

Tira, bada, lagunok, 10 minutuko bideo honekin, momentuz, amaitutzat emango dugu lantzen ari garen Langile Mugimenduaren inguruko gaia.

R. Owen, K. Marx, F. Engels, Manifestu Komunista, Klase-gatazka, Komunismoa… Baietz orain kontzeptu horiek guztiak primeran ulertu! Egiaztatu egia ote den!

Iturria: http://www.youtube.com/watch?v=t0Hv5YvWdkw

Hona hemen galderatxo bat:

• Zenbat urte eman zituen Marxek "Kapitala" idazten?

Asteko aipua: Hormen hitzak

Hemen dituzue hainbat herritako hormetan idatzitako esaldiak:

Rio de Janeiron: Bizitzeko beldurrez dabilena... ez da jaiotzen.

Quiton: Erantzun guztiak genituenean, galderak aldatu zizkiguten.

Liman: Ez dugu bizirik iraun nahi. Bizi egin nahi dugu.


Eduardo Galeano, Hitz ibiltariak, 62. orrialdea.

Internazionala (eta 2)

Internazionalaren letra originala, frantsesez, Eugène Pottierrek idatzi zuen 1871n. 1888an Pierre Degeyterrek musika ezarri zion. 1892an II. Internazionalak ezagun egin zuen kanta eta ereserkitzat hartu zuen. 1910eko azaroaren 3an mundu osoko langileen ereseki bihurtu zen Copenhageko Kongresu Internazionalean. 1919an Leninek ofizializatu egin zuen III. Internazionalean eta Sobietar Batasuneko ereserki nazional bihurtu zen, 1943. urterarte. Munduko hizkuntza gehienetara itzulia izan da eta hizkuntza askotan bertsio ezberdinak egin dira, anarkistak eta sozialistak, esaterako.

Hemen klikatuz frantzesezko letra originala izango duzu, eta hemen bere itzulpena espainolez. Aurreko mezuan agertutako euskarazko hitzak Gabriel Arestik idatzitakoak ziren.

Internazionala

Bihar, ostiralean, Langile Mugimenduri buruzko Gaia bukatuko dugu. I. Internazionala izango dugu aztergai. Aurreko astean zintzilikatutako Parisko Komunaren inguruko bideoko irudiek Internazionalaren abestia zuten bidelagun, frantsesez. Hemen duzue Internazionalaren abestia euskaraz:

Zutik lurrean kondenatu
Zaren langile tristea!
Nekez ginen elkarganatu,
Indazu albiristea!

Gertatuak ez du ardura.
Jende esklaboa jaiki!
Aldaketak datoz mundura.
Nor den herriak badaki.

Oro gudura, hala!
Bihar izan dadin
Internazionala

Pertsonaren adin.

Asteko aipua: "Askatasuna"

"Askatasuna pribilegio bihurtzen den unetik eraginkor izateari uzten dio".

Rosa Luxemburg

Hemen duzue oporretan lantzeko proposatu nizkizuen liburuxka horietako bat: Lorea Agirrek idatzitako Rosa Luxemburg-en biografia. Liburu laburra, irakurterraza eta euskaraz, ezin da gehiago eskatu, ezta? Hortik atera dut aste honetako aipua. Oporrak bukatu arren, animatu eta irakurri, aztertzen ari garen Langile mugimenduaren inguruko gaia hobeki ulertzen lagunduko dizue eta.

[Eta txalo bero bat liburuxkari buruzko lantxoa aurkeztu duen horri! Biba zu, Iñigo!]

Parisko Komuna

Iturria: http://www.youtube.com/watch?v=X_DYr9SL20o

1871ko martxoaren 18an Parisko Komuna heldu zen. Ordura arte eginiko iraultzek, hala 1830ean, 1848an edo 1870ean, Napoleonek eraikiriko makinaria burokratiko-militarra ukitu gabe utzi zuten, eta Pariseko Komunan, berriz, estatu burgesaren makinaria deuseztatu eta estatu berri demokratiko bat eraikitzea entseiatu zen. Hauteskundeak egin eta martxoaren 28an proklamatu zen gobernu berria:

«Le soutien des faibles —esan zuen diputatuen buruak—, la protectrice des travailleurs, l'espérance des opprimés dans le monde, et le fondament de la république universelle».

Estatu demokratiko berriak, langileriaren emantzipazioa eta organizazio komunala oinarritzat harturik, erreforma politiko eta sozioekonomiko ugari frogatu zituen, iraun zueneko hirurogeita zenbait egunetan.

1871ko martxoaren 18an hasitako iraultzak maiatzaren 8ra arte iraun zuen eta, orduan, Komuna garaituaren hondarrak ere desegiteko errepresio gupidagabearen aldia hasi zen. Eta erradikala izan zen: 30.000 bat pertsona erahil zituzten, kondenatuak hogeinaka jartzen omen zituzten hormaren kontra ametrailadoraz akabatzeko.

Kondenatu haietako bat izan zen Louise Michel, militante anarkista eta Parisko barrikadetan batailoi baten burua, bi urtetako gartzelaren ondoren Kaledonia Berrira erbesteratu zutena. Hona hemen emakume horren irudi batzuk:

Iturria: http://www.youtube.com/watch?v=vOrlOm9Uxlo

Asteko aipua: "Lehioa utopiaren gainean"

"Bera zeruertzean dago -dio Fernando Birrik-. Urrats bi eginez hurreratu ni, urrats bi eginez urruntzen da bera. Hamar pauso aurrera egin nik, eta zeruertzak hamar pauso egiten du harantzago. Ibili eta ibilita ere, ez dut sekula harrapatuko. Zertarako balio duen utopia? Horretarako balio du: ibiltzeko"

Eduardo Galeano, Hitz Ibiltariak

Narrazio laburra: "Mano de obra"

Galeano (1940ko irailaren 3an jaioa) kazetari eta idazle uruguaitarra da. Bere liburuak hizkuntza askotara itzuliak izan dira (Txalaparta argitaletxeak "Hitz ibiltariak" euskaratu zuen). Hainbat genero literario nahasten ditu, hala nola, dokumentala, fikzioa, kazetaritza, analisi politikoa eta historia.


Istorio laburrek osatutako liburua dugu "Bocas del tiempo", Siglo XXIk 2004an argitaratua. Hemen duzue horietako bat:

Mano de obra.

Mohammed Ashraf no va a la escuela.

Desde que sale el sol hasta que asoma la luna, él corta, recorta, perfora, arma y cose pelotas de fútbol, que salen rodando de la aldea paquistaní de Umar Kot hacia los estadios del mundo.

Mohammed tiene once años. Hace esto desde los cinco.

Si supiera leer, y leer en inglés, podría entender la inscripción que él pega en cada una de sus obras: "Esta pelota no ha sido fabricada por niños".

"Garai Modernoak" filma

Asmakizuna

Ikusi Garai Modernoak filmeko eszena hauek [03:26 minutu]. Bertan lan antolaketa mota bat agertzen zaigu, ingeniari estatubatuar baten izenetik datorkio izena. Antolaketa edo metodo honek lanaren banaketan datza, lan erraz eta errepikakorretan. Langileek errendimenduaren araberako soldata jasotzen dute. Antolaketa mota hau ez da fordismoarekin nahastu behar, lehen aldiz Henry Ford-ek erabilitako kate lana. Zein da?

Iturria: http://www.youtube.com/watch?v=wBIov_CSqyI

Germinal filma

Hona hemen azken klaseetan landutako Germinal filmaren lehenengo eszenak. 10 minutu hauetan oso ongi ikusten dira meategi bateko egitura eta lan baldintza gogorrak.

Iturria: http://www.youtube.com/watch?v=n9TfD3qCwOg

Langile mugimenduaren sorrera Espainiar Estatuan

Hemen duzue ordenagailuaren bidezko animazio laburra. Hiru minututan kontzeptu historiko anitz agertzen zaizkigu: greba, Marx, CNT, UGT...

Iturria: Artehistoria aldizkari digitala, in
http://www.youtube.com/watch?v=2sNLyj00Yqs

Zerrendatu eta zehaztu ezagutzen ez dituzunak, klasean komentatuko ditugu eta.